Baada ya kuona faida na umuhimu wa fiq-hi hatuna budi kujua hukumu ya sheria katika elimu hii.
Kila elimu katika Uislamu ina hukumu yake, elimu ya uchawi kwa mfano ni haramu kujifunza, elimu ya udaktari ni fardhi ya kutoshelezeana ndani ya mji, kama hakuna mwenye elimu hiyo ndani ya mji mzima basi wakazi wote wa mji ule huwa na madhambi.
Elimu ya fiq-hi ni fardhi kwa muislamu kujifunza kwani kwa kupitia elimu ndiyo huweza kutekeleza maamrisho ya Mwenyezi Mungu.
Lakini ufaradhi huu unatofautiana baina ya mtu na mtu. Kwa mwengine huwa ni fardhi ya lazima kujua vipengele fulani na kwa mwengine huwa ni fardhi kifaaya.
FARADHI YA LAZIMA:
Kujifunza, kuijua na kutumia elimu hii ya fiq-hi inakuwa ni faradhi ya lazima kwa kila Muislamu mwanamume na mwanamke katika mambo ya ibada ya kila siku, kwa mfano sala na funga.
Kujua kutoa zaka, au kujua jinsi ya kuhiji wakati hana uwezo si fardhi ya lazima bali ni faradhi kifaaya, ama kwa mwenye uwezo ni fardhi ya lazima kujua elimu hizo.
Kwa mantiki hiyo hiyo, mwenye kufanya biashara ni fardhi ya lazima kujua vipengele vya kufanya biashara ndani ya fiq-hi ili biashara yake iwe kwa mujibu wa sheria ya kiislamu, na kama hajafanya hivyo atakuwa na makosa mawili, kosa la kwanza ni kutojifunza hukmu ya uislamu ndani ya kazi yake na kosa la pili ni kutokufanya biashara yake kwa mujibu wa sheria kwa hivyo fahamu.
FARADHI YA KUTOSHELEZEANA
Elimu hii inakuwa ni faradhi ya kutoshelezeana katika masuala ya mirathi, elimu ya ukadhi, elimu ya kutoa fat-wa na elimu nyingine zinazofanana na hizo.
Sasa ikiwa ndani ya mji hakuna anayejua masuala ya mirathi, wakazi wote huwa na madhambi kwa kutojifunza elimu hiyo.
Huu ndio mgawanyo wa hukumu ya sheria kuhusiana na fani hii ya elimu ya fiq-hi.
Jambo lolote lile katika maisha ya kila siku ya Muislamu linaangukia kwa mujibu na mtazamo wa sheria katika mafungu yafuatayo ya hukumu:-
Faradhi/Wajibu
Sunnah
Haramu
Mubah
Makuruuh
Hizi ndizo hukumu tano zinazoitawala sheria ya kiislamu, na ifuatayo ni maana na ufafanuzi mdogo wa kila hukumu:-
FARADHI/WAJIBU
Faradhi au Wajibu ni jambo ambalo mtu baleghe, mwenye akili timamu amelazimishwa na sheria kulitenda.
Mtu mwenye sifa hizo tulizozitaja akilitenda la faradhi kama vile swala, funga n.k. kwa kumtii Mola wake hupata thawabu na akiacha kutenda bila ya udhuru wowote unakubalika kisheria anastahiki kupata dhambi na adhabu ya Mola.
SUNNAH
Sunna kwa mtazamo wa fiq-hi ni kinyume cha faradhi. Kwa hivyo basi sunnah ni jambo ambalo sheria haikumlazimisha mtu kulitenda bali imempa khiyari kutenda au kutotenda.
Mfano wa sunnah ni kama vile kuanza kutoa salamu, kuwapa sadaka masikini, kufunga Al-khamisi na Jumatatu na kadhalika.
Atakayelitenda jambo la sunnah atalipwa thawabu na atakayeacha hatopata dhambi wala kuadhibiwa.
HARAMU
Haramu ni kila jambo ambalo sheria imekataza kabisa kulitenda kama vile kuiba, kusema uwongo, kunywa pombe na kadhalika.
Mtu aliye baleghe na mwenye akili timamu akilitenda lililoharimishwa kwa kuvunja amri ya Mola atastahiki kupata dhambi na adhabu na akiacha kutenda haramu kwa kufuata amri ya Mola atapata thawabu.
MUBAAH
Mubaah ni jambo ambalo sheria haikulazimisha mtu kulitenda na wala haikumkataza kulitenda. Mfano wa mubaah ni kama vile kuvaa nguo nzuri mno au kula vyakula vizuri vizuri. Hapana thawabu wala dhambi ndani yake.
UZINDUSHI:
Mtu akitenda jambo la Mubaah kama vile kula na akatia nia ya kupata nguvu ya kufanya ibada, atapata thawabu na kinyume chake akinuia kwa jambo hilo hilo la Mubaah kumuasi Mwenyezi Mungu basi atapata dhambi.
MAKURUUH:
Makuruuh ni kila jambo ambalo linachukiza kulitenda kwa mtazamo wa sheria. Hastahiki mtu kupata adhabu ya Mola kwa kulitenda bali akiacha atapata thawabu.